انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت، اوراق بهادار بانام و بی نام است که به موجب این قانون به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می شود و به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت را دارند واگذار می گردد و دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود.
به موجب قانون، موسسات و شرکت ها مکلفند بازپرداخت اصل و سود را در سررسید های معین تعهد و تضمین کنند. این تضمین عملاَ حسن انجام مشارکت را تعهد می کند و به این معنا نیست که خریداران اوراق مشارکت در زیان سهیم نمی باشند بلکه تضمینی برای این است که مشارکت کننده مطمئن شود شرکت صادرکننده ورقه مشارکت کار خود را به نحو احسنت انجام خواهد داد.
به موجب ماده 5 قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، شرکت سهامی ناشر مکلف است تضمین کافی به بازپرداخت اصل مبلغ و سود حاصل در سررسید های مذکور در اوراق مشارکت را به بانک کارگزار ارائه نماید که این تضمین باید به بانک کارگزار و قبل از صدور مجوز انتشار اوراق، ارائه و تسلیم شود.

1- اوراق مشارکت ساده
ورقه بهاداری است که دارنده آن سود حاصل از مشارکت را به ترتیب مورد توافق، در مواعد مقرر دریافت می کند و در سررسید ورقه تنها حق مطالبه مبلغ اسمی اوراق را از ناشر دارد. این اوراق پس از انتشار، تغییر صورت نمی دهند و در نهایت منجر به استرداد اصل سرمایه و سود حاصل از به کارگیری در پروژه به صاحب ورقه می شود که در این فرض صاحب ورقه با شرکت در یک پروژه خاص شریک است که پس از اتمام پروژه رابطه اش با شرکت قطع می گردد.
2- اوراق مشارکت مرکب
ورقه بهاداری است که دارنده آن علاوه بر دریافت سود مشارکت در سررسید اوراق می تواند مبلغ اسمی ورقه را مطالبه کند یا اوراق خود را با سهام تعویض یا به سهام تبدیل کند. این نوع اوراق به دو صورت منتشر می شوند که عبارتند از :
الف ) اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام :
اوراقی است که توسط شرکت های سهامی عام منتشر و در سررسید نهایی با سهام سایر شرکت های پذیرفته در سازمان بورس اوراق بهادار تعویض می شود.
ب) اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام :
اوراقی است که توسط شرکت های سهامی عام منتشر و در سررسید یا زمان مشخص افزایش سرمایه به سهام شرکت های موضوع طرح اوراق مشارکت تبدیل می گردد. این نوع ورقه مشارکت اقتباس کامل از مقررات سابق اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام به وسیله قانونگذار بعد از انقلاب اسلامی است زیرا در این اوراق صاحب ورقه می تواند در صورتی که وضع شرکت ناشر به دلیل اقتصادی و سوددهی بهتر از زمان انتشار اولیه ورقه مشارکت باشد با تبدیل ورقه خود به سهم از بهبود وضعیت اقتصادی شرکت بهره گیرد.
برخلاف اوراق قابل تبدیل به سهام قانونگذار با وجود اقتباس از لایحه اصلاحی 1347 رژیم حقوقی این نوع اوراق را از رژیم حقوقی اوراق قرضه تعویض جدا نموده و دست به ابداعی زده است یعنی در صورت تمایل صاحب ورقه می تواند با سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ورقه خود را معاوضه کند که در این صورت ناشر باید حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض موجود به سهام شرکت را تا سررسید نهایی تگهداری کند یعنی شرکت ناشر اامی به افزایش سرمایه خود و نیز صدور سهام جدید برای تعویض با اوراق مشارکت متقاضیان تعویض را ندارد.